خطبه اول
ناتوانی اندیشه بشری از درک کنه ذات ربوی
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَا يَبْلُغُ مِدْحَتَهُ الْقَائِلُونَ
وَ لَا يُحْصِي نَعْمَاءَهُ الْعَادُّونَ
وَ لَا يُؤَدِّي حَقَّهُ الْمُجْتَهِدُونَ
الَّذِي لَا يُدْرِكُهُ بُعْدُ الْهِمَمِ وَ لَا يَنَالُهُ غَوْصُ الْفِطَنِ
الَّذِي لَيْسَ لِصِفَتِهِ حَدٌّ مَحْدُودٌ وَ لَا نَعْتٌ مَوْجُودٌ وَ لَا وَقْتٌ مَعْدُودٌ وَ لَا أَجَلٌ مَمْدُودٌ
فَطَرَ الْخَلَائِقَ بِقُدْرَتِهِ وَ نَشَرَ الرِّيَاحَ بِرَحْمَتِهِ وَ وَتَّدَ بِالصُّخُورِ مَيَدَانَ أَرْضِهِ
سپاس و ستايش ويژه خداست كه هيچ زباني از عهده آن برنيايد،
و شمارشگران زبردست و ماهر، شمار نعمتهاي او را نتوانند،
و تلاشگران پرتوان از اداي حقّ او ناتوانند،
و ژرفاي انديشه بر كرانه بيكران او سرگردان است.
هيچ حصاري گستره صفات الهي را تنگ نگيرد، و دست و زبان از وصف جمالش درمانَد، و هنگام و پاياني بر آن نباشد.
خدا آفريدگان را در پرتو قدرت خويش برنهاد، و بادها را پيشقراولان رحمتش پراكند، و با صخرهها لرزش زمين را مهار كرد.
شرح:
حضرت علی علیه السلام در این فراز از سخن، با استفاده از حمد و سپاس خداوند که در ابتدای خواندن خطبه مرسوم است؛ در حقیقت به معرفی ذات پرودگار مشغولاند و میفرمایند عقلها از درک کنه ذات الهی ناتواناند. در ضمن سخن به تعدادی از خصوصیات اله را بیان میدارند و به آن اشاره میکنند.