بسم الله

مباحث خدا شناسی و یکتا پرستی از اول خلق انسان؛ در بین انسانها مطرح بوده است. اولین پیام خداوند برای همه اقوام پیش از این، این بوده که مرا به یکتایی بپرسید. اَنِ اعبدوا الله و اجتنبوا الطاغوت. یعنی خدای را بپرستید و از طاغوت دوری گزینید. مسئله خداشناسی و توحید یکی از مهمترین مسائل سرتاسر تاریخ بوده است.

در مطالب گذشته عرض کردیم؛ اینکه شخص خداشناس باشد یا نه؛ در همه افکار و اعمال او تاثیر مستقیم دارد. چرا که بعد از شناخت خدا و اقرار به یگانگی او، که توحید نظری نامیده می‌شود؛ عمل به دستورات الهی، فرایندی است که شخص خداپرست در پیش می‌گیرد تا نشان دهد اعتقاد قلبی او چیست. یعنی با عمل به دستورات پروردگار، خود را به عنوان یک موحد یعنی خداشناس معرفی می‌کند. میزان عمل به دستورات الهی نشان دهنده میزان ایمان به خدای متعال است. به این شکل از اعتقاد و عملکرد؛ توحید عملی گفته می‌شود.

توحید نظری شامل سه بخش است. 

۱. اعتقاد به یگانگی خدا در ذات. (توحید ذاتی) یعنی معتقد باشد به اینکه خدا یکی است و دارای اجزاء و جسم و مکان نیست.

۲. اعتقاد به یگانگی خدا در صفات (توحید صفاتی) یعنی صفات خداوند مثل قادر، رحمن، رحیم، جبار، متکبر، مومن و … که نامهای الهی هم هست؛ همگی با ذات الهی یکی است. 

۳. اعتقاد به اینکه همه ی کارها در جهان به دست خدا انجام می‌گیردو هیچ کسی بدون اجازه او در جهان کاری انجام نمی‌دهد. و خدا در هیچ کاری از دیگران کمک نمیگیرد. (توحید افعالی) همچنین اینکه خداوند هیچ کاری را بدون حکمت انجام نمی‌دهد و همه اعمال او نیکوست. 

این سه اعتقاد (یعنی توحید ذاتی و صفاتی و افعالی) وقتی در قلب آدمی رسوخ کرد؛ او را به سمت عبادت این پروردگار سوق می‌دهد. یعنی پس از این، شخص خودش را به پرستش خدای یکتا موظف می‌داند. از این رو نمیتوان گفت اگر شخص فقط اعتقادات قلبی درستی داشته باشد موحد است. بلکه باید این اعتقادات را در ظاهر نیز نشان بدهد و عبادت پروردگار کند. و این معنای توحید افعالی است. یعنی پرسیدن خدای یکتا و دوری از شرک و پرستش دیگران.